Het merendeel van de respondenten geeft aan nog geen of weinig verandering te ervaren als gevolg van het programma Erkennen & Waarderen. Daarbij is onderscheid gemaakt tussen beleidsmatige, systemische en culturele veranderingen. Respondenten zien momenteel vooral beleidsmatige veranderingen en duiden deze veelal positief. Uiteraard is het heel jammer dat de systemische en culturele veranderingen op dit ogenblik nog nauwelijks zichtbaar zijn. Tegelijkertijd is het wel verklaarbaar. Bij de opzet van het programma Erkennen & Waarderen hebben we bewust gekozen voor een veranderaanpak die zich eerst richtte op het vertalen van de position paper Ruimte voor ieders talent naar de context van de eigen instelling. Bij dit proces zijn wetenschappers actief betrokken geweest. Vrijwel tegelijkertijd zijn we gestart met het vergroten van het voorstellingsvermogen in alle organisaties. Immers, als we ons te vroeg en zonder heldere visie hadden gericht op het ontwikkelen van nieuwe beoordelingscriteria, dan liepen we het risico dat we wel de spelregels veranderen, maar niet het spel. Bovendien zou het gedrag dat de te hoge werkdruk, de ervaren disbalans en het onbenut laten van talent creëert, dan niet wezenlijk veranderen.
De instellingen vertalen nu hun Erkennen & Waarderen visie in aanpassingen van beleid (zoals loopbaanbeleid, beoordelingsbeleid, jaargesprekken, werving en selectie en strategie) en het systeem (zoals organisatiestructuur en samenstelling van commissies). Daarbij hanteren ze de in 2023 gepubliceerde routekaart Ruimte voor ieders talent in de praktijk als uitgangspunt. De acties in de routekaart zullen het nieuwe gedrag verder richting geven en bekrachtigen. We zien dat een groep wetenschappers hier al een enigszins positieve verandering in ervaart. Tegelijkertijd werken we aan een cultuurverandering, waarbij we veel waarde hechten aan samenwerking in teams, de focus meer richten op de kwaliteit van wetenschappelijk werk, er ruimte is voor persoonlijke ontwikkeling en er sprake is van goed leiderschap. Dat is uitdagend, boeiend en belangrijk, maar allesbehalve eenvoudig. Een cultuurverandering vergt nu eenmaal tijd en geduld. Hoe dan ook, Erkennen & Waarderen raakt het hart van de wetenschap op meerdere thema’s.
Een paradigmaverschuiving als deze vindt alleen plaats als ook de dagelijkse gesprekken over deze thema’s veranderen. Als we het echt op een andere manier met elkaar hebben over onderzoek, onderwijs, talentontwikkeling en leiderschap. Zulke veranderingen vergen tijd. De resultaten van de Erkennen & Waarderen cultuurbarometer laten duidelijk zien dat de mindset aan het veranderen is. Dit is echter nog niet duidelijk merkbaar voor alle wetenschappers. Daarbij is het aan het landelijke programma en de afzonderlijke instellingen om concrete veranderingen door te voeren en zichtbaar te maken. Ook is het belangrijk om binnen de instellingen hierover de dialoog te blijven voeren en wetenschappers uit alle functiegroepen hierbij te betrekken. Want we zien dat een grote groep wetenschappers zelden of nooit met collega’s spreekt over het programma Erkennen & Waarderen.