Als promovendus aan de Rijksuniversiteit Groningen (RUG) wist de Deen Steffen Eriksen al dat onderwijs zijn grootste inspiratiebron vormt. Hij deed er alles aan om dat zelf te faciliteren. Dankzij het nieuwe UHD2-traject met accent op onderwijs kan hij de omstandigheden die hij zoekt daadwerkelijk vinden. ‘Ik ben heel blij met waar ik nu sta, ik houd van mijn baan.’
Kan je ter introductie iets over je werkpraktijk vertellen?
“Ik werk op het departement Economie en Bedrijfskunde. Dat zijn veel vakgebieden bij elkaar, mijn kader is Finance. Ik bestudeer met enorm veel plezier en interesse deelname aan de financiële markten op basis van alternatief bezit. Eén van mijn publicaties gaat bijvoorbeeld over de schone kunsten. Hoe werkt onze financiële waardering van kunst? Ook werk ik aan een paper over ‘collectables’, oftewel verzamelingen. Dat gaat over tradingcards als Pokémon en speciale objecten die je kunt verzamelen. Ik ben geïnteresseerd in hoe je de prijs van dat soort objecten bepaalt. Deze onderwerpen neem ik mee in de verschillende vakgroepen waar ik lesgeef. Ik kom uit Denemarken en heb zelf aan de RUG een master gevolg. Momenteel ben ik er onderwijscoördinator en vanaf september programmamanager.”
Gefeliciteerd!
“Ik ben er erg blij mee, de cirkel is rond. Mijn baan heeft drie pilaren: onderwijs, onderzoek en allerlei managementactiviteiten. Om eerlijk te zijn hou ik wel van die afwisselende verdeling. Alleen met stip op één blijft toch wel voor een groep studenten staan en het besef zien indalen van iets dat ik heb uitgelegd. Bij voorkeur iets waar ik van houd om over te praten.”
Je liefde voor onderwijs reikt verder dan de muren van de academie. Op je YouTube-kanaal ‘Steffens classroom’ kan Jan en alleman leren over econometrie, statistieken én Pokémon Trading Card Game.
“Mijn YouTube-kanaal is een lollige zijstap. Het is tijdens de pandemie ontstaan. Ik kwam tot de conclusie dat het moment daar was om online lesgeven op mijn eigen manier aan te pakken. Ik dacht: je kan allerlei grappige en leuke mogelijkheden gebruiken. Dus heb ik playlists gemaakt met ‘how to learn’ bepaalde statistische software. Je vindt er mijn colleges en andere academische onderwerpen én Pokémath. Ik speel dat spel een jaar of twintig, reisde ervoor de wereld over en won competities. Het had mijn professionele carrière kunnen worden. Ik heb een ‘Pokémath’-playlist gemaakt waarin ik mathematische concepten uitleg aan de hand van kaartspellen. Er gaan zo veel beslissingen schuil onder de keuzes die je als speler maakt…
Mijn online insteek pakte goed uit. Ik kreeg uiteindelijk de kans om mijn eigenzinnige lesinhoud in een ‘honourscollege’ aan de RUG uit te werken. Een extreem coole mogelijkheid, die ontstond omdat ik drie awards won voor mijn onderwijspraktijk. Dat werd ‘Confidence works and randomization in card games’. Het komt erop neer dat ik studenten leer over ‘randomization’. Hoe schud je de kaarten zo dat het onmogelijk is om te bedriegen? Voor zover ik weet heeft nog niemand dat ooit onderwezen. Ik mocht zelf een onderwerp kiezen -mits wetenschappelijk relevant-, dus ik besloot om mijn potentiële gamecarrière te mixen met mijn wetenschappelijke ontwikkeling. Ik heb het ontzettend naar mijn zin. De werkdruk is natuurlijk hoog, je hebt veel verschillende taken tegelijk, die gaan echter gepaard met de vrijheid om je eigen uren in te delen.”
Hoe lukt het jou om staande te blijven met hoge werkdruk?
“In de loop der tijd heb ik leren omgaan met beide kanten van de medaille. Je moet je vrije tijd enorm goed bewaken. Ik neem zo veel mogelijk pauzes. Voor mij helpt het om bij elke afspraak van een uur een kwartier extra te roosteren. Ik overboek mijn eigen agenda als het ware. Dat geeft ademruimte.
Op het whiteboard in mijn werkkamer staat de Deense zegswijze
Spring over hvor gærdet er lavest. Oftewel: Spring over het hek op de plek waar het ’t laagst is. Dat kan je op twee manieren interpreteren. Enerzijds betekent het dat je de gemakkelijke uitweg moet nemen. Ik kies voor de andere insteek: je moet niet harder werken, maar slimmer. Je moet slim handelen met de dingen die je doet. Niet onnodig extra werk ondernemen, wel je werk op een eenvoudiger manier doen, die net zo goed bevredigt. Het heeft geen zin om super-mega-hard te werken als je je energie beter ergens anders aan kunt besteden.”
Voor de één is een loopbaan een bewust gecoördineerd proces, voor de ander hangt het geheel van toevalstreffers aan elkaar. Waar op deze schaal beweeg jij je?
“In het Deens kennen we de zegswijze Heldet følger den flittige, dat zoiets betekent als geluk is weggelegd voor degenen die hun best doen. Dat vind ik mooi, in de zin dat voorspoed enerzijds een kwestie van geluk is en je het anderzijds kunt beïnvloeden. Daar geloof ik in. Er is natuurlijk ook altijd een zekere mate van toeval in het spel, maar je moet in staat zijn om de kans te grijpen als die zich voordoet. Voor mij was het UHD2-profiel met onderwijsaccent zo’n kans. Als promovendus en toen ik als UD werkte, kreeg ik een contract met zeventig procent onderzoek en dertig procent onderwijs. Ik zei toen iets tegen mijn leidinggevende dat destijds vrij gevaarlijk was. Ik heb het nu over ongeveer 2016. Namelijk dat ik van onderwijs houd. Dat voelde als vloeken in de kerk. Teaching is loss cause. Niets ten nadele van mijn leidinggevende, hij was in alle opzichten fantastisch. Alleen net als voor iedereen destijds, was het voor hem een zwaktebod dat ik van onderwijs houd. Gelukkig is die houding veranderd. In mijn geval tenminste. Als ik nu terugkijk op die situatie met mijn leidinggevende, ben ik daar natuurlijk niet blij mee. Maar ik zie veel vooruitgang in het gegeven dat ik erkenning en uiteindelijk door het bestaande profiel waardering ervaar voor mijn persoonlijke voorkeur.”
Hoe hield je je staande bij een werkverdeling die niet in je voordeel werkte?
“Het maakte me kwaad en ik besloot om het tegendeel te bewijzen. Ik was ervan overtuigd dat ik mijn promotieonderzoek zou kunnen doen en ook goed les zou kunnen geven. Ik heb mijn proefschrift zo snel als ik kon afgerond en ben – stiekem, ik heb gezegd dat ik het heel druk had – in het derde jaar mijn Basis Kwalificatie Onderwijs (BKO) gaan halen. Ik werd al onderwijscoördinator toen ik nog aan mijn promotietraject werkte. Dat is niet helemaal volgens het boekje natuurlijk, maar ik kreeg een uitzonderingspositie voor elkaar en was zo in staat om mijn eerste cursus te geven. Een programming course voor studenten econometrie. Ik heb dat vak minstens vier jaar gegeven en kreeg nog voordat mijn PhD klaar was een contract. Ik was ontzettend blij met dat persoonlijke succes. En hoewel het niet vanzelf ging; daarna werd het eigenlijk alleen maar beter.
Toen ik UD was en een vaste aanstelling kreeg, had ik geen uitzicht op een stap verder. Een tenure track voor onderwijs bestond niet. Er kwam er een moment dat ik bij mezelf dacht: er moet iets gebeuren, want ik heb meer te bieden. In 2021 hoorde ik over het onderwijsprofiel in wording, het Career Track Education. In de documentatie erover las ik een interessante voetnoot, namelijk: als je denkt dat je al voldoet aan de criteria die je met het traject verwerft, kan je het traject overslaan en solliciteren voor UHD met onderwijsprofiel.
Ik ben de eerste in de faculteit die dankzij het onderwijsprofiel promotie tot UHD heeft gekregen, daar ben ik extreem blij mee. Het voelt alsof mijn voorliefde voor onderwijs is getransformeerd van een ‘probleem’ naar iets waar aandacht voor bestaat. Dat heeft ook gunstige weerklank in mijn managementpakket. Als programmacoördinator van de master pluk ik er ook de vruchten van.
Ik heb veel mazzel met deze samenloop van omstandigheden. Ik voel me erkend en gewaardeerd omdat mijn activiteiten bestaansrecht krijgen. En ik heb een duidelijk pad in het vooruitzicht. Anderzijds is er natuurlijk geen pad, vanaf waar ik nu sta is alles nog volkomen in ontwikkeling, haha. Maar het is geen doodlopende weg.”
Als international kijk je, misschien wel nog meer dan wetenschappers die in Nederland zijn geboren, door een bril met oog over de landsgrenzen. Hoe denk je over van plek wisselen met je huidige vernieuwende profiel?
“Ik bezie de academie inderdaad vanuit een internationaal perspectief. Ik blijf Denemarken altijd in de gaten houden. Ze hebben daar nog geen soortgelijke onderwijspositie met onderzoeksaccent. Toch denk ik dat overstappen haalbaar is, als ik dat zou willen. We zitten in een competitieve omgeving. Dat betekent echter niet dat er zich geen kansen voordoen. Je moet je realiseren dat een verhuizing naar een andere universiteit en of een ander land altijd gepaard gaat met ‘iets inleveren’. Overal zijn de omstandigheden anders.”
Maak jij je nooit zorgen over dat jouw onderwijsprofiel te weinig aansluit op wat er in andere landen van wetenschappers wordt gevraagd?
“Research output is natuurlijk wel waar het om gaat bij de meeste universiteiten, daar heb je gelijk in. Managementtaken geven je geen pluspunten. Onderwijs hangt ergens tussen onderzoek en management in. Voor mijn gevoel loopt Nederland voor op dit vlak. Als ik naar een ander land wil, sta ik er veel zwakker voor. Ik probeer daar niet te veel over na te denken, omdat ik heel blij ben met waar ik nu sta. Ik houd van mijn baan.”
In de uitslag van de cultuurbarometer blijkt dat veel docenten vinden dat ze onevenredig veel extra taken moeten verrichten en er in de breedte te veel van ze wordt verwacht. Herken je dat?
“Wij hebben op de faculteit een publicatiesysteem, dat punten toekent voor researchactiviteiten. Verschillende vormen van output krijgen een wisselend aantal punten. Met een onderwijsprofiel zijn de vereisten lager dan bij een profiel dat focust op onderzoek. Ik moet, meen ik, minstens twee publicaties produceren met een waarde boven 0.60. Als onderzoeker wordt van je verwacht dat je publicaties in toptijdschriften op de schaal tot 1 op 0.90 of hoger zitten. Ik heb nog steeds een publicatieplicht. Dat is goed, je bent tenslotte wetenschapper. Die plicht moet wel gekoppeld zijn aan een realistisch tijdscenario. Dat ervaar ik momenteel als positief.
Onderwijs is zwaar. Het kost veel voorbereiding, je moet met veel rekening houden. Ik ben heel blij dat het mogelijk is om een teaching
innovation grant aan te vragen. Die heb ik al twee keer gekregen. Om video’s te implementeren en om een nieuwe stijl van lesgeven uit te werken. Voorheen konden we ons onderwijs alleen verbeteren als we er zelf extra uren aan besteedden. Als je gedreven bent doe je dat, maar het is enorm prettig als de universiteit erkent dat je daar uren beschikbaar voor moet krijgen. Corona heeft bijgedragen aan het bewustzijn daarover.”
Wat heeft Erkennen & Waarderen wat jou betreft over vijf jaar voor elkaar?
“Op dit moment bestaat mijn track tot UHD2. Het werkt vooralsnog goed, mijn collega’s en ik functioneren erin. Over vijf jaar is het pad van UD2 tot hoogleraar volledig uitgewerkt en heeft iedereen duidelijk in het vizier wat de vereisten zijn. Dan ziet het er net zo duidelijk uit als dat nu voor onderzoekers is.”
En over tien jaar?
“Over tien jaar is er hopelijk internationaal passende aansluiting gevonden. Zodat het geen nadelen meer geeft om een onderwijsprofiel in te richten omdat dit elders niet bestaat. Dat is denk ik niet eerder geregeld, ingewikkelde onderwerpen hebben tijd nodig. Ik denk wel dat het in tien jaar moet lukken. Als je me vraagt waar ik heen wil? Ik koester een verlangen om naar huis te gaan, naar Denemarken. Mijn familie woont er, het blijft altijd trekken. Het lijkt me ook een mooie uitdaging om onderwijs te geven in verschillende landen. Maar hoe dan ook, Denemarken blijft mijn basis. Gelukkig is dat ook nu niet het andere eind van de wereld.”